Akut pankreatit (AP) pankreasın, komşu organlar ve uzak sistemleri de etkileyebilen akut enflamasyonu olarak tanımlanmaktadır. Şiddetli pankreatit, hastalığın ölüm oranı yüksek, lokal veya sistemik komplikasyonların ortaya çıktığı tipidir. Hastalığın incelenmesinde en sık safra taşları ve alkol kullanımı yer almaktadır.
Akut pankreatit nedenlerinde çeşitli faktörler yer alır.
Akut pankreatitli hastalarda en sık görülen yakınma karın ağrısıdır. Hastalarda bulantı ve kusma sıklıkla görülür. Paralitik ileus, sarılık, batında kitle, iştahsızlık ve ateş de hastalığın kliniğinde yer alır. Nekrotizan pankreatitte fasyal planlara kanama sonucu belin iki yanında (Grey-Turner bulgusu) ve göbek çevresinde (Cullen belirtisi) ekimozlara rastlanabilir. Bunlar çok iyi bilinen ancak çok ender görülen klinik bulgulardır.
Amilaz tayini halen en sık kullanılan parametredir.
Amilaz: Pankreatitin ilk 12-24 saatinde en yüksek düzeyine kadar yükselir, daha sonra 4 ila 7 gün içinde normal değerlerine iner. Amilaz değerinin 1000 IU seviyesinin üzerine çıkmasının akut pankreatit için tanısal olduğu kabul edilmektedir.
Lipaz: Kan lipaz düzeyindeki ileri derecede artış pankreatit için patognomonik kabul edilir.
Akut pankreatitte toraks grafisinde solda, bazal atelektazi, diafragma yükselmesi ve plevral effüzyon saptanabilir. Pankreasın enflamasyonunun oluşturduğu lokal ileus ile duodenumda hava görüntüsü, jejunumda gaz gölgesinin olduğu “sentinel loop” ve kolonda sol tarafta hava yokken sağda geniş kolonik gazın olduğu “cut-off” belirtileri görülebilir.
Ultrasonografi: Yararlı ve non-invaziv bir yöntemdir.
Bilgisayarlı tomografi (BT): Teşhise giden yolda en değerli görüntüleme yöntemlerinden biridir.
Manyetik Rezonans (MR): MR bir diğer görüntüleme yöntemidir.
ERCP: Kendisi pankreatit nedeni olabilen ERCP, pankreatit görüntülemesinde çoğu zaman hekimler tarafından sakınılan bir yöntem olmuştur. Ancak hastalığın önemli bir nedeni olan safra taşlarının değerlendirilmesi ve koledok taşlarının temizlenmesinde ERCP değeri tartışılmaz bir yöntemdir.
BAŞVURUDA
• YAŞ >70
• LÖKOSİT >18000/mm3
• KAN ŞEKERİ >220mg/dl
• SERUM LDH >400 IU/dl
• AST >250 U/dl
İLK 48 SAAT İÇİNDE
• HEMATOKRİT DEĞERİNİN ÜZERİNDE AZALMASI
• BUN >2mg/dl ÜZERİNDE ARTMASI
• SERUM KALSİYUM DEĞERİNİN <8 mg/dl düşmesi
• BAZ AÇIĞI >5 mEq/L
• TAHMİNİ SIVI SEKESTRASYONU >4 L
Ranson Kriterleri (Safra Taşı Pankreatiti Dışındakiler)
• YAŞ >55
• LÖKOSİT >16000/mm3
• KAN ŞEKERİ >200mg/dl
• SERUM LDH >350 IU/dl
• AST >250 U/dl
İLK 48 SAAT İÇİNDE
• HEMATOKRİT DEĞERİNİN ÜZERİNDE AZALMASI
• BUN >5mg/dl ÜZERİNDE ARTMASI
• SERUM KALSİYUM DEĞERİNİN <8 mg/dl düşmesi
• BAZ AÇIĞI >4 mEq/L
• TAHMİNİ SIVI SEKESTRASYONU >6 L
• ARTERYEL Pa O2 <60 torr
Hastalığın şiddetini saptamak için çeşitli skorlama sistemleri önerilmiştir.
Akut Pankreatitin Komplikasyonları
Lokal Komplikasyonlar
Pankreas Psödokisti
Pankreas psödokisti (PP), akut pankreatit, kronik pankreatit veya pankreas travması sonucu gelişen, fibröz bir doku veya granülasyon dokusuyla çevrili ve içi pankreas sıvısıyla dolu yapıdır. PP’lerde spontan gerileme ilk altı hafta içinde görülebilmektedir. 6 haftalık sürede gerilemeyenler veya çapı 6 cm’yi aşan PP’ler, pankreas kanalında patolojilerin (darlık, taş, rüptür vs.) veya çoklu PP varlığı sayılabilir.
PP’lerin dekompresyonunda üç farklı tedavi yöntemi seçilebilir: invaziv radyolojiyle eksternal, endoskopik ve cerrahi yöntemlerle internal drenaj.
PP tedavisinde halen en yaygın uygulanan tedavi yöntemi cerrahi internal drenajdır. Yerleşimine göre PP mide, duodenum veya jejunuma anastomoze edilebilir; kuyruk yerleşimli veya pankreas kanal tıkanıklığı olan kistlerde distal pankreatektomi de uygulanabilir.
Pankreas Apsesi
Pankreas apsesi genellikle PP’nin veya nekrozun enfekte olması sonucu ortaya çıkmaktadır .
Pankreas apsesi tedavisinde drenaj şarttır. Bu amaçla perkütan, endoskopik veya cerrahi yöntemlerden biri seçilebilir.
Kanama
Akut pankreatitin yaşamı tehdit edici komplikasyonlarından biri kanamadır. Akut pankreatite bağlı gelişen nekroz, apse veya psödokist çevredeki damarlarda hasara neden olabilir ve %1.2-14.5 arasında değişen oranlarda ölümcül kanamalara yol açabilir.
Şoktaki bir hastada veya invaziv radyolojik tedavi olanağının bulunmadığı koşullarda uygun tedavi cerrahidir. Cerrahi tedavide çeşitli hemostaz teknikleri ve packing uygulanabilir.
Sinistral Portal Hipertansiyon ve Gastrointestinal Kanama
Akut pankreatitin lokal komplikasyonlarından biri splenik ven trombozu (SVT) ve buna bağlı gelişen sinistral portal hipertansiyondur. SVT nedeniyle gelişen özefagus ve mide varisleri gastrointestinal kanamalara yol açabilir. Bu komplikasyonun tedavisinde endoskopik skleroterapi veya bant ligasyonu uygulanabilir.
Pankreas Kanalı Darlığı
Pankreas kanalı akut pankreatitin iyileşme sürecinde doku hasarının fibrozis ile iyileşmesi sonucu ortaya çıkabilir ve sonucunda tekrarlayan karın ağrısı, hiperamilazemi ve distal kanal genişlemesine neden olabilir.
Mide Çıkışı ve Bağırsak Tıkanıklığı, Bağırsak Perforasyonu
Şiddetli akut pankreatitli hastaların yaklaşık ’unda mide çıkışındaki tıkanmaya bağlı olarak şiddetli kusmalar ve yüksek miktarda nazogastrik drenaj görülebilir.
Sistemik komplikasyonlar
Solunum yetersizliği akut pankreatitin önemli komplikasyonlarındandır ve ölüm oranlarının en az üçte birinden sorumludur.
Akut pankreatitin seyri sırasında bazı kardiyovasküler değişiklikler ve sorunlar beklenir.
Akut pankreatit sırasında olguların bir bölümünde sarılık gelişir.
Akut pankreatit sırasında etkilenen gastrointestinal sistemin önemli bir belirtisi ileustur.
Akut pankreatitte oligüri ve anüriyle giden renal komplikasyonlar görülebilir.
Multi-Organ Yetersizliği (MOF) akut pankreatit hastalığının seyrinde olguların yaklaşık %20 oranında görülen bir komplikasyondur.
Klinik veriler ve laboratuar tetkikleri ile teşhisin doğrulanmasını takiben akut pankreatit hastalarına öncelikle uygulanacak tedavi, medikal tedavidir. Hastaların tümünde standart tedavi intravenöz sıvı resüsitasyonu, elektrolit replasmanı ve analjezik tedavisini içerir.
Geçtiğimiz 20 yıl içerisinde nekrotizan pankreatitte uygulanan ameliyatlar nekrozektomi ve drenaj, “second-look” laparotomiler, nekrozektomi ve packing veya postoperativ lavaj işlemleri olarak sayılabilir.
Tüm Hakları Saklıdır. Bu sitede yer alan bilgilerin hiç biri tedavi amaçlı olarak hazırlanmamıştır. Sitede anlatılan hiç bir tedavi şeklini kesinlikle doktor kontrolünde deneyiniz. Aksi takdirde doğacak herhangi bir problemden hiç bir şekilde site yönetimi ve turgutipek.com sorumlu değildir. Bunun haricinde ise izin almaksızın sitede yer alan hiç bir materyal paylaşılamaz! Paylaşanlar ve dağıtanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır!..
